Tuesday, December 14, 2010

Hong Khem te'n Hong khemzo taktak sa ing


Tu hun sung teng leitungbup in Christmas pawi bawl ding in ki sa henhan keei uh hi. Pawlpi kim ciat ah pawi bawl na ding kiging in buaiciat uh hi. Christian lo te naleng  in zong Christmas hun pen kum khat sung ah anuam pen hun ci in la bang phuak liang uh hi. Ko omna Florida, USA ah kawlgam mi zaw diak te ading  in kum khat sungbup ah sai kikhak ni 3/1 ahihman in nasep na pan tawlnga thei ding cin ki lawp phadiak se lai hi.

Ni dang kibang nawnlo in Christian sung ah Dec 25 ni pen Topa zeisu suahni hi lo hi cih mitampi in ki thei ta , ki sang thei ta hi. Tua ahih leh Topa Zeisu suahni lopi bang ci bang in Christian te pawipi in nei aa Zeisu suah lungdam na pawi nasiatak bawl mawk  uh hiam? Tom dawn mahmah leng hong khem ten hong khemzo mahmah hi cin ka dawn nuam hi.
 Adan pen hi bang hi.
Christmas kibawl ma Roman te hun sung in ( 4thB.C)  hih pawihun pen Ni pasian,  Mithras ( honor sun god of Mitrhras) pahtawi na pawipi ahihi. Tua ban ah Roman te in Roman galkap te honkhia pa ki ci Saturn pasian (savior of Roman soldiers) khat nei uh hi. Azi pen Ops hi aa khaila sak nusian ( goddess of harvest) leh atanu  Ceres ( greek ten Demeter ci) lokhuah na tawh kisai nusian ( goddess of agriculture) cih te zong nei lai uh hi.
Hih bang pawi abawl uh ciang in hih NUSIAN te pahtawi na in singkung hing dikdek singhiang hing dikdek te inn sung ah suan uh hi. A nusian te un kumtawntung thupha pia ding aa an hau ding cihna hi. Tu lai taka a ih inn sung aa ih muh Christmas tree te hongpiankhiat zia pen hih pan ki pan hi.
Roman te te Saturn pasian a ding pawi akham uh ciang Dec 17th nipan a suah ni Dec 25 ni dong pawi kham uh hi. Tua bang pawi sung in lungnop theihna ding van ( letsong) ki pia uhhi. AD 336 kum ciang in Constantine kumpi pa in hih pawipi pen Christian te honpa suahni pawi ci in dawibia te pawipan in Christian te pawipi ah hong khek hi. AD.349 tak ciang in Pope Julius in Dec 25 ni pen Topa Zeisu suah ni hi ci in hong kipsak to leuleu hi. Tua zawh sawt lo in  mipi nunzia kikhel sung ah (phase of Cilvilization) hih pawipen Topa Zeisu suah pawi ci in ki ciamteh in pawiki bawl hi. Tua hi aa  AD. 440 ciang in Saturnalia, Saturn pasian zi mun ah Siangtho nungak Mery in mun hong ngah to ta hi.
(Dawi mangpa hongkhem dan siam taktak mah na sa hia?                                             
Christmas hong tun ma christmas a ding ki ginkholna ding aa antang thunget hun or zumkhak nite pen   Tours khua mi Bishop Perpetuus in Ad 490 ciang in hong puankhia leuleu hi. Tua hun lai in Nov 11 a kipan Monday, Wednesday leh Friday ni sim Dec 24 zan dong antang thugnet na nei toto uh hi. Kumzabi 15th hun lailam leh siamna tuamtuam hongkhan to hun ( renaissance) ciang in Christmas pawipi pen leitung bup ah mun hongla in Christmas tawh kisai van lei van zuak nate hong khang mahmah ta hi.Kumkhat sung aa sumlut zah lak ah ¾ ciang bang hong khangto ta hi ki ci hi. 2006 kum in America gamsung aa Christmas hun sung sum kizang khempeuh pen leitugn gamneu khat ii kumkhat budget sang tam zaw ki ci hi.
20thC tak ciang in news sung leh tangko na ( advertisement) te ah hong minthang mahmah ta hi. tua hun lai pawi in Pop music hong khang lai hi aa Christmas late ( Carlos) te zong Pop music tawh ki sata hi . tua te lak ah “ Jingle Bell” cih te pawl. TV sung ah drama in hong lut thei ta hi.21th C ciang in bel pilna khantoh na tawh ki zui in online te ah mi khat leh khat Christmas thupha ki pia ziahziah  ta hi.
Laisiangtho sung ah “ Babylon in ama lenggah zu mi khempeuh tung ah pia in khamsak aa gimna thuaksak hi “ Rev 14:8.
 Nang ee tua lakah na kihel kha hia?
Mangpi
Miami

No comments: